SIBO

SIBO, czyli zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, jest coraz częściej rozpoznawany u pacjentów z objawami ze strony przewodu pokarmowego, tj. wzdęciami i/lub biegunką czy zaparciami. Podstawą rozpoznania jest pozytywny wynik wodorowych i/lub metanowych testów oddechowych. Pierwszą linią leczenia jest antybiotykoterapia, która istotnie zmniejsza ilość bakterii zasiedlających jelito cienkie. Rola diety i probiotyków jest niejasna. Niezwykle ważna jest próba zidentyfikowania przyczyny SIBO – leczenie ukierunkowane na przyczynę wzrostu ilości bakterii w jelicie cienkim zwiększa szansę na zapobieganie nawrotom.

SIBO – objawy

Najczęstszym objawem SIBO są wzdęcia, ale również mogą występować: biegunka, ból lub dyskomfort w jamie brzusznej, nudności i zaparcia. Czasami mogą się pojawić stolce tłuszczowe (mające charakterystyczny bardzo nieprzyjemny zapach, unoszące się na powierzchni wody i/lub trudne do spłukania), utrata masy ciała, anemia czy niedobory pokarmowe.

W badaniach laboratoryjnych u pacjentów z SIBO może występować niedobór witaminy B12 oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E np. przy współwystępowaniu zaburzeń trawienia tłuszczów i biegunki tłuszczowej). Stężenie folianów może być podwyższone, a witaminy K w normie lub również podwyższone. Wynika to ze zdolności produkcji tych witamin przez niektóre bakterie zasiedlające jelito cienkie.

SIBO – przyczyny

SIBO najczęściej kojarzony jest z zespołem jelita drażliwego. Jest jednak więcej zaburzeń i chorób, w przebiegu których może on występować.

Zaburzenia i jednostki chorobowe związane z występowaniem SIBO to np.:

• Zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego (np. w przebiegu neuropatii cukrzycowej, twardziny układowej)

• Nieprawidłowości w strukturze anatomicznej przewodu pokarmowego (np. w przebiegu uchyłkowatości jelita czczego lub po zabiegu chirurgicznym)

• Niedobory odporności (np. u osób zakażonych HIV – ludzkim wirusem nabytego niedoboru odporności)

• Wieloczynnikowe, w tym zaburzenia trawienia i wchłaniania (np. w przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki, choroby Leśniowskiego-Crohna, chorób wątroby, mukowiscydozy, celiakii)

SIBO – diagnostyka

Podstawowym testem w diagnostyce SIBO są wodorowe testy oddechowe z glukozą lub laktulozą. Opierają się one na założeniu, że ludzkie komórki nie są w stanie produkować wodoru lub metanu. Zatem obecność tych gazów w wydychanym powietrzu po spożyciu glukozy lub laktulozy świadczy o zachodzeniu procesu fermentacji bakteryjnej (rozkładu cukrów przez bakterie) w jelicie cienkim, w wyniku którego dochodzi do ich wydzielania. Wzrost stężenia wodoru po spożyciu 75 glukozy lub 10 g laktulozy ≥ 20 PPM w stosunku do wartości wyjściowej w ciągu 90 -120 minut pozwala na rozpoznanie SIBO.

Jeżeli w teście mierzone jest stężenie wydychanego metanu, to już wartość ≥ 10 PPM w dowolnym punkcie czasowym wskazuje na zespół rozrostu metanogenów w jelicie cienkim (ang. intestinal methanogen overgrowth, IMO). W przypadku występowania zaparć zaleca się wykonywanie metanowego testu oddechowego.

SIBO – leczenie

Leczenie SIBO powinno być ukierunkowane na znalezienie przyczyny zaburzeń. Jeżeli przyczyną jest współwystępowanie jednostki chorobowej, wówczas w postępowaniu ważne jest jej leczenie. W przypadku nieprawidłowości anatomicznych może być konieczny zabieg chirurgiczny.

U pacjentów z SIBO leczenie pierwszego wyboru stanowi antybiotykoterapia. Jej celem jest eliminacja nadmiernego rozrostu drobnoustrojów (eradykacja) i złagodzenie objawów. Antybiotyk należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza (w odpowiedniej dawce i przez pełny okres planowanej antybiotykoterapii). Przy nawrocie objawów mimo leczenia lub niezadowalającej odpowiedzi na leczenie może być wymagane powtórzenie antybiotykoterapii z użyciem innego antybiotyku.

W przypadku stwierdzonych niedoborów pokarmowych (np. witaminy B12), konieczne jest uwzględnienie odpowiedniej suplementacji.

SIBO – dieta

Dowody naukowe dotyczące zastosowania diety w leczeniu SIBO są ograniczone. U osób z podejrzeniem nietolerancji węglowodanów łatwo fermentujących można rozważyć zastosowanie diety z ograniczeniem fermentujących oligosacharydów, disacharydów, monosacharydów i polioli (tzw. dietę low FODMAP). Dieta z ograniczeniem FODMAP jest często wykorzystywana w łagodzeniu objawów zespołu jelita drażliwego, który może współwystępować z SIBO. Dlatego sugeruje się, że ten rodzaj diety może pomóc również w łagodzeniu objawów SIBO. Nie ma obecnie uzasadnienia rutynowe zalecenie modyfikacji diety w przypadku SIBO, ale dieta z ograniczaniem FODMAP może być wskazana u niektórych osób (zwłaszcza z objawami zespołu jelita drażliwego).

Ze względu na dość częstą nietolerancję laktozy, która jest jednym ze skutków ubocznych rozrostu flory bakteryjnej jelita cienkiego, niezbędne bywa także wykluczenie z jadłospisu produktów zawierających cukier mleczny. Analogicznie, w przypadku nietolerancji glutenu lub celiakii, należy bazować na produktach bezglutenowych. Podstawę żywienia powinna stanowić lekkostrawna dieta oparta o zdrową żywność, wzbogacana o naturalne suplementy diety, sprzyjające poprawie kondycji jelit.

SIBO - co jeść?

Biorąc pod uwagę powyższe, warto odpowiedzieć na pytanie co jeść przy SIBO, by wyeliminować nadmierny rozrost bakterii w jelicie cienkim? Przede wszystkim mało fermentujące pokarmy, które ulegają szybkiemu rozkładowi i wchłanianiu:

• większość warzyw (w tym warzywa korzeniowe, takie jak marchew i buraki; warzywa owocowe; takie jak papryka, pomidory, ogórek i kabaczek);

• chude mięso;

• ryby;

• jajka:

• masło;

• sery twarde;

• białe pieczywo;

• makaron (np. bezglutenowy);

• płatki kukurydziane, owsiane, gryczane;

• niektóre owoce;

• niewielkie ilości ziaren, pestek i wybranych orzechów.

Co nie jeść?

Co należy wyeliminować i czego nie jeść przy SIBO? Poniżej lista najważniejszych produktów:

• miękkie sery i mleko;

• chleb pełnoziarnisty;

• rośliny strączkowe (fasola, groch, ciecierzyca), także zmielone jak np. w hummusie;

• czosnek, cebula;

• jabłka, gruszki, banany ( można spożywać w ograniczonych ilościach);

• alkohol;

• wyroby cukiernicze.

Jadłospis przy SIBO:

Śniadanie: pasta jajeczna na białym pieczywie bezglutenowym z pomidorami i sałatą

Obiad: grillowana pierś z indyka z ryżem białym i gotowaną mieszanką warzyw (np.marchew)

Podwieczorek: pudding chia na mleku kokosowym z dodatkiem musu truskawkowego

Kolacja: Sałatka z makronem bezglutenowym, tuńczykiem i warzywami( papryka, górek) i sosem jogurtowym (jogurt bez laktozy z przyprawami)

Przy diecie SIBO pomocniczo stosuje się ponadto preparaty maślanu sodu, wybrane zioła oraz naturalne suplementy na stres. Jak bowiem wiadomo stany napięcia nerwowego sprzyjają zaburzaniu prawidłowych funkcji jelit.